Διαίρει με τον εγωισμό και βασίλευε με την ανοησία
Γράφει ο Γιώργος Ρουσόπουλος
Για κάποιο λόγο, τα λόγια αυτά έφεραν στο μυαλό μου τους παραπάνω στίχους των Dire Straights. Αν και σε μια πρώτη ανάγνωση δείχνει να υπάρχει αντιγνωμία μεταξύ των στίχων και της συγκεκριμένης θέσης τελικά και τα δύο αναφέρονται (και) σε ένα από τα διαχρονικότερα συμπτώματα της ανθρώπινης φύσης: στην αντιπαράθεση, τη σύρραξη. Στην περίπτωση των στίχων των Dire Straights το θέμα είναι ο πόλεμος. Εδώ, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα – όλοι συμφωνούμε πως πρόκειται για μέγιστο κακό, αλλά και πως πίσω από τον όλεθρο κρύβονται συνήθως ποταπά συμφέροντα (σκοτεινές σκοπιμότητες, εμπόριο όπλων, μισαλλοδοξία κ.α).
Στην περίπτωση της σκέψης του Yalom όμως, η διαπίστωση πως ο κάθε άνθρωπος είναι ένα ξεχωριστό ‘’σύμπαν’’ είναι μάλλον γοητευτική καθώς υπονοείται η ισοτιμία στο δικαίωμα του καθενός να είναι αυτός που είναι. Ωστόσο, ακριβώς σε αυτό το σημείο – δηλαδή στην στην πράξη ακύρωση αυτού του δικαιώματος, είναι που βρίσκεται η τεράστια ‘’πυριτιδαποθήκη’’ του ακήρυχτου ‘’πολέμου’’ μεταξύ των ανθρώπων.
Οι μέρες μας διακρίνονται δυστυχώς από την πολυεπίπεδη, εγωιστική και ματαιόδοξη σύρραξη τού κάθε ‘’κόσμου’’ με τους άλλους, παράλληλούς του. Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι αρνούμαστε πεισματικά να συνειδητοποιήσουμε, να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε - σεβαστούμε το δικαίωμα του διπλανού μας να μην ταιριάζει με τα εγωιστικά θέλω μας, με το δικό μας ‘’σχέδιο’’ για τον κόσμο (μας).
«Μα ο άνθρωπος δεν έχει αλλάξει εδώ και χιλιάδες χρόνια, πάντα έτσι ήταν», θα πει κάποιος. Ίσως ναι ίσως και όχι, όμως το σίγουρο είναι πως σήμερα έχουν δοθεί στον άνθρωπο πάρα πολλά ‘’fast food’’ μέσα (π.χ social μύδια και στρείδια) ώστε να σκέφτεται λιγότερο και να ‘’φλυαρεί’’ περισσότερο, με αποτέλεσμα μια άτακτη υποχώρηση του νου μπροστά στην βαρβαρική εισβολή των άνευ και πολλής επεξεργασίας ενστίκτων, βασικών και μη.
Σε πρακτικό επίπεδο και όσον αφορά στην ‘’σύρραξη’’, η συνέπεια όλων αυτών είναι πως για ψύλλου πήδημα ρίχνουμε (ή σηκώνουμε αν μας προλάβει ο άλλος) το γάντι…˙ στο διαδίκτυο, στον γείτονα, στον οδηγό του μπροστινού ή του πίσω από εμάς αυτοκινήτου, σε αυτόν που δεν ταιριάζει στα αισθητικά (και συχνά ψυχικά αντιαισθητικά) μας κριτήρια, σε αυτόν που πιστεύει σε κάτι άλλο από αυτό που πιστεύουμε εμείς, σε εκείνον που υποστηρίζει κάποιον άλλο ‘’ήρωα’’ τηλεοπτικού παιχνιδιού από αυτόν που φανατικά υποστηρίζουμε εμείς, σε εκείνον που επιλέγει στον έρωτα κάτι άλλο, διαφορετικό απ’ ό,τι επιλέγουμε εμείς κ.ο.κ. Τι τρέλα! Καθετί έχει μετατραπεί σε στίβο αντιπαράθεσης. Ανούσια τις περισσότερες φορές πράγματα και καταστάσεις γίνονται δήθεν σημαντικά και όχι μόνο μας απορροφούν κρατώντας μας μακριά από την ουσία της ζωής αλλά και μας φθείρουν ψυχικά. Παντού εχθροί, παντού δοκιμασία και αποδοκιμασία, παντού κρίσεις και κατακρίσεις, παντού ανταγωνισμός και αγωνία για επικράτηση. Εκλεκτά δημιουργήματα του ανθρώπου που ανέκαθεν έδιναν χαρά, όπως το τραγούδι, ο χορός, το φαγητό, τα αγωνίσματα έχουν πια μετατραπεί σε πλημμυρισμένες από αδρεναλίνη αρένες. ‘’ΕΞΟΝΤΩΣΕ τον άλλον – απόδειξέ μας πως ΕΣΥ είσαι ο βασιλιάς του κόσμου – δείξε ΜΑΣ πως ιδανική είναι η ΔΙΚΗ σου τηγανιτή πατάτα!!!’’
(Κατά προτίμηση με μουσική επένδυση από ταινία θρίλερ)
Γνωρίζουμε πως το νόημα της λέξης άνθρωπος (άνω – θρώσκω) μας υποδηλώνει πως ο προορισμός μας είναι υψηλός. Κι όμως, ο σημερινός μέσος άνθρωπος, ίσως περισσότερο από ποτέ, μεθά από εγωισμό σερβιρισμένο ξέχειλα στο ποτήρι της ανοησίας και ομοιάζει στον Πολύφημο – ‘’μεγάλος’’ σε όλα και πολύ διάσημος (όπως λέει και το όνομά του) αλλά τελικά… ‘’τυφλός’’. Τις πταίει; Φυσικά… ο Κανένας… Ας είμαστε όμως μετριοπαθείς στον καταλογισμό ευθυνών μην τυχόν και ανακαλύψουμε κάποια στιγμή πως ΕΜΕΙΣ αφήσαμε να γίνουμε ο… κανένας.
Όμως, ό,τι μας κάνει καλύτερους ήταν, είναι και θα είναι πάντα εκεί. Αξίες πανανθρώπινες και διαχρονικές. Είμαστε τυχεροί γιατί σε μεγάλο βαθμό έχουν ήδη φροντίσει άλλοι για εμάς. Άνθρωποι με προβληματισμούς, σκεπτόμενοι και αγωνιζόμενοι για έναν καλύτερο κόσμο. Φιλόσοφοι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, επιστήμονες, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, ακόμη και πολιτικοί (βλ. Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Όλοι αυτοί δεν βρήκαν έτοιμα αυτά που μας παρέδωσαν. Κι ας μην πελαγώνουμε και αναρωτιόμαστε «μα τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ελάχιστοι;» Μπορούμε το πιο απλό και συνάμα το πιο σπουδαίο, και αυτό λέγεται ΑΓΑΠΗ. Αν αναλύσουμε αντίστροφα, θα δούμε πως όλα τα καλά και τα αγαθά αυτού του κόσμου είναι ζήτημα αγάπης. Ο σεβασμός είναι αγάπη. Η ισότητα και η εξάλειψη των διακρίσεων είναι αγάπη. Η κατανόηση, η αποδοχή της φύσης του άλλου, η ευγένεια, η αγαθή προαίρεση και τόσα άλλα είναι αγάπη. Αν όλοι οι άνθρωποι πράτταμε έτσι, δηλαδή ραφινάροντας τη συμπεριφορά μας με το φίλτρο της αγάπης τότε τα περισσότερα από αυτά που μας ταλαιπωρούν θα εξαϋλώνονταν μεμιάς μέσα στην αβάσταχτη ελαφρότητα του μη είναι τους.
Γράφει ο Γιώργος ΡουσόπουλοςThere’s so many different worlds, so many diferent sunsΠαρακολουθώντας πρόσφατα ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο Αμερικανό ψυχοθεραπευτή, καθηγητή ψυχιατρικής και συγγραφέα Irvin Yalom, συγκράτησα μια ενδιαφέρουσα σκέψη του, από αυτές που όταν τις ακούς ή τις διαβάζεις σε ‘’αναγκάζουν’’ να τις κρατήσεις μέσα σου και να τις απολαύσεις αναλύοντάς τες: «Ο κάθε άνθρωπος», ανέφερε ο Yalom, «έχει διαφορετικά βιώματα…. διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων… Έτσι, μπορούμε να πούμε πως ο κάθε άνθρωπος ζει στην κυριολεξία στον δικό του κόσμο».
And we have just one world, but we live in different ones
(“Brothers in Arms” – Dire Straights)
Για κάποιο λόγο, τα λόγια αυτά έφεραν στο μυαλό μου τους παραπάνω στίχους των Dire Straights. Αν και σε μια πρώτη ανάγνωση δείχνει να υπάρχει αντιγνωμία μεταξύ των στίχων και της συγκεκριμένης θέσης τελικά και τα δύο αναφέρονται (και) σε ένα από τα διαχρονικότερα συμπτώματα της ανθρώπινης φύσης: στην αντιπαράθεση, τη σύρραξη. Στην περίπτωση των στίχων των Dire Straights το θέμα είναι ο πόλεμος. Εδώ, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα – όλοι συμφωνούμε πως πρόκειται για μέγιστο κακό, αλλά και πως πίσω από τον όλεθρο κρύβονται συνήθως ποταπά συμφέροντα (σκοτεινές σκοπιμότητες, εμπόριο όπλων, μισαλλοδοξία κ.α).
Στην περίπτωση της σκέψης του Yalom όμως, η διαπίστωση πως ο κάθε άνθρωπος είναι ένα ξεχωριστό ‘’σύμπαν’’ είναι μάλλον γοητευτική καθώς υπονοείται η ισοτιμία στο δικαίωμα του καθενός να είναι αυτός που είναι. Ωστόσο, ακριβώς σε αυτό το σημείο – δηλαδή στην στην πράξη ακύρωση αυτού του δικαιώματος, είναι που βρίσκεται η τεράστια ‘’πυριτιδαποθήκη’’ του ακήρυχτου ‘’πολέμου’’ μεταξύ των ανθρώπων.
Οι μέρες μας διακρίνονται δυστυχώς από την πολυεπίπεδη, εγωιστική και ματαιόδοξη σύρραξη τού κάθε ‘’κόσμου’’ με τους άλλους, παράλληλούς του. Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι αρνούμαστε πεισματικά να συνειδητοποιήσουμε, να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε - σεβαστούμε το δικαίωμα του διπλανού μας να μην ταιριάζει με τα εγωιστικά θέλω μας, με το δικό μας ‘’σχέδιο’’ για τον κόσμο (μας).
«Μα ο άνθρωπος δεν έχει αλλάξει εδώ και χιλιάδες χρόνια, πάντα έτσι ήταν», θα πει κάποιος. Ίσως ναι ίσως και όχι, όμως το σίγουρο είναι πως σήμερα έχουν δοθεί στον άνθρωπο πάρα πολλά ‘’fast food’’ μέσα (π.χ social μύδια και στρείδια) ώστε να σκέφτεται λιγότερο και να ‘’φλυαρεί’’ περισσότερο, με αποτέλεσμα μια άτακτη υποχώρηση του νου μπροστά στην βαρβαρική εισβολή των άνευ και πολλής επεξεργασίας ενστίκτων, βασικών και μη.
Σε πρακτικό επίπεδο και όσον αφορά στην ‘’σύρραξη’’, η συνέπεια όλων αυτών είναι πως για ψύλλου πήδημα ρίχνουμε (ή σηκώνουμε αν μας προλάβει ο άλλος) το γάντι…˙ στο διαδίκτυο, στον γείτονα, στον οδηγό του μπροστινού ή του πίσω από εμάς αυτοκινήτου, σε αυτόν που δεν ταιριάζει στα αισθητικά (και συχνά ψυχικά αντιαισθητικά) μας κριτήρια, σε αυτόν που πιστεύει σε κάτι άλλο από αυτό που πιστεύουμε εμείς, σε εκείνον που υποστηρίζει κάποιον άλλο ‘’ήρωα’’ τηλεοπτικού παιχνιδιού από αυτόν που φανατικά υποστηρίζουμε εμείς, σε εκείνον που επιλέγει στον έρωτα κάτι άλλο, διαφορετικό απ’ ό,τι επιλέγουμε εμείς κ.ο.κ. Τι τρέλα! Καθετί έχει μετατραπεί σε στίβο αντιπαράθεσης. Ανούσια τις περισσότερες φορές πράγματα και καταστάσεις γίνονται δήθεν σημαντικά και όχι μόνο μας απορροφούν κρατώντας μας μακριά από την ουσία της ζωής αλλά και μας φθείρουν ψυχικά. Παντού εχθροί, παντού δοκιμασία και αποδοκιμασία, παντού κρίσεις και κατακρίσεις, παντού ανταγωνισμός και αγωνία για επικράτηση. Εκλεκτά δημιουργήματα του ανθρώπου που ανέκαθεν έδιναν χαρά, όπως το τραγούδι, ο χορός, το φαγητό, τα αγωνίσματα έχουν πια μετατραπεί σε πλημμυρισμένες από αδρεναλίνη αρένες. ‘’ΕΞΟΝΤΩΣΕ τον άλλον – απόδειξέ μας πως ΕΣΥ είσαι ο βασιλιάς του κόσμου – δείξε ΜΑΣ πως ιδανική είναι η ΔΙΚΗ σου τηγανιτή πατάτα!!!’’
(Κατά προτίμηση με μουσική επένδυση από ταινία θρίλερ)
Γνωρίζουμε πως το νόημα της λέξης άνθρωπος (άνω – θρώσκω) μας υποδηλώνει πως ο προορισμός μας είναι υψηλός. Κι όμως, ο σημερινός μέσος άνθρωπος, ίσως περισσότερο από ποτέ, μεθά από εγωισμό σερβιρισμένο ξέχειλα στο ποτήρι της ανοησίας και ομοιάζει στον Πολύφημο – ‘’μεγάλος’’ σε όλα και πολύ διάσημος (όπως λέει και το όνομά του) αλλά τελικά… ‘’τυφλός’’. Τις πταίει; Φυσικά… ο Κανένας… Ας είμαστε όμως μετριοπαθείς στον καταλογισμό ευθυνών μην τυχόν και ανακαλύψουμε κάποια στιγμή πως ΕΜΕΙΣ αφήσαμε να γίνουμε ο… κανένας.
Όμως, ό,τι μας κάνει καλύτερους ήταν, είναι και θα είναι πάντα εκεί. Αξίες πανανθρώπινες και διαχρονικές. Είμαστε τυχεροί γιατί σε μεγάλο βαθμό έχουν ήδη φροντίσει άλλοι για εμάς. Άνθρωποι με προβληματισμούς, σκεπτόμενοι και αγωνιζόμενοι για έναν καλύτερο κόσμο. Φιλόσοφοι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, επιστήμονες, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, ακόμη και πολιτικοί (βλ. Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Όλοι αυτοί δεν βρήκαν έτοιμα αυτά που μας παρέδωσαν. Κι ας μην πελαγώνουμε και αναρωτιόμαστε «μα τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ελάχιστοι;» Μπορούμε το πιο απλό και συνάμα το πιο σπουδαίο, και αυτό λέγεται ΑΓΑΠΗ. Αν αναλύσουμε αντίστροφα, θα δούμε πως όλα τα καλά και τα αγαθά αυτού του κόσμου είναι ζήτημα αγάπης. Ο σεβασμός είναι αγάπη. Η ισότητα και η εξάλειψη των διακρίσεων είναι αγάπη. Η κατανόηση, η αποδοχή της φύσης του άλλου, η ευγένεια, η αγαθή προαίρεση και τόσα άλλα είναι αγάπη. Αν όλοι οι άνθρωποι πράτταμε έτσι, δηλαδή ραφινάροντας τη συμπεριφορά μας με το φίλτρο της αγάπης τότε τα περισσότερα από αυτά που μας ταλαιπωρούν θα εξαϋλώνονταν μεμιάς μέσα στην αβάσταχτη ελαφρότητα του μη είναι τους.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Πες μας την γνώμη σου...