Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Πράσινη ενέργεια και πράσινα άλογα

Πράσινη ενέργεια και πράσινα άλογα

ΓΡΑΦΕΙ ο Γιώργος Ρουσόπουλος 

Το 1964 ο Ρώσος αστρονόμος Νικολάι Καρντάσεφ πρότεινε ένα μοντέλο συσχέτισης του επιπέδου ενός πολιτισμού (στην περίπτωσή μας του ανθρώπινου) με το είδος και τον τρόπο διαχείρισης της ενέργειας που χρησιμοποιεί για τις ανάγκες του. Σύμφωνα με την ‘’Κλίμακα Καρντάσεφ’’ (μπορείτε να βρείτε όλες οι λεπτομέρειες στο αντίστοιχο λήμμα στο el.wikipedia.org)
ένας πολιτισμός που αντλεί την ενέργειά του από ήπια αποθηκευμένες πηγές όπως το κάρβουνο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θεωρείται ‘’καθυστερημένος’’ σε σχέση με κάποιον που εκμεταλλεύεται την ενέργεια που προσφέρει ο ίδιος ο πλανήτης του, όπως η πυρηνική αλλά ακόμη και αυτή από έντονα καιρικά φαινόμενα (π.χ. τυφώνες, καταιγίδες). Κι αν το κεφάλαιο της πυρηνικής ενέργειας είναι αμφιλεγόμενο και επικίνδυνο και η τιθάσευση τέτοιων καιρικών φαινομένων μάλλον αδύνατη για την ώρα, τα ίδια δεν ισχύουν φυσικά για την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Ένα το κρατούμενο.
Τις προάλλες έπεσα τυχαία πάνω σε μια εκπομπή του δορυφορικού καναλιού DW. Το θέμα της αφορούσε σε ένα εντυπωσιακό έργο εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας κάπου στη βόρεια Ευρώπη. Η γλώσσα των ανθρώπων που μιλούσαν (όσο μου επέτρεπε να ακούσω η φωνή στα αγγλικά ‘’από πάνω’’), θύμιζε περισσότερο Κάτω Χώρες. Όπως και να ‘χει, μιλάμε για βόρεια Ευρώπη – δηλαδή για τόπους που σε σχέση με την Ελλάδα έχουν πολύ λιγότερη ηλιοφάνεια. Το έργο εκεί έχει ως εξής (ΔΕΝ πρόκειται για μακέτα, είναι ήδη ολοκληρωμένο): στην επιφάνεια μιας λίμνης έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο‘’νησί’’ από επιπλέοντα ηλιακά πάνελς – μέσα στην έκπληξή μου για αυτό που έβλεπα άκουσα τον αριθμό 20.000, ο οποίος οφθαλμοφανέστατα και θα μπορούσε και αναφέρεται στο αριθμητικό σύνολο των πάνελς). Δύο τα κρατούμενα.
Πρόσφατα, η ΔΕΗ ανακοίνωσε αυξήσεις στα τιμολόγιά της λόγω της ανάγκης ανάκτησης ενός ποσού που ανέρχεται στα 600 εκατομμύρια ευρώ. Το… κενό, αφορά σε ανεξόφλητες οφειλές που υπάγονται στην κατηγορία Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Στο μεγαλύτερό μέρος τους οι ΥΚΩ αφορούν με τη σειρά τους στην κάλυψη του επιπλέον κόστους ηλεκτροδότησης των νησιών (και σε μικρότερο βαθμό άλλων ειδικών τιμολογίων). Ναι, μιλάμε για τα ελληνικά νησιά που και στην χειρότερη περίπτωση από ήλιο και ανέμους άλλο τίποτα… Τρία τα κρατούμενα.
Με αφορμή λοιπόν αυτά τα τρία δεδομένα – ερεθίσματα, ένα απλό ερώτημα ήρθε και φώλιασε στο μυαλό μου. Γιατί ως (πολιτισμένο) κράτος δεν κάνουμε κάτι ώστε τα νησιά μας να αποκτήσουν μια – έστω ελεγχόμενη / μερική – ενεργειακή αυτονομία; Κι εξηγούμαι ρωτώντας: Είναι εφικτό και κοινωφελές (για να μην πω κι εθνικά συμφέρον) να οριστούν π.χ. κάποια μεγάλα νησιά του Αιγαίου ως ενεργειακές βάσεις, στις οποίες μεγάλα έργα εκμετάλλευσης της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας θα εξασφαλίζουν σε κάποιο βαθμό την ενέργεια των κατοίκων τους αλλά και εκείνων των γειτονικών, μικρότερων νησιών (κάτι σαν ενεργειακός ‘’Καποδίστριας’’);
Το πρώτο θέμα που έρχεται φυσικά στο μυαλό είναι το κόστος που θα απαιτούσε ένα τέτοιο εγχείρημα. Ως προς αυτό θα σας αναφέρω ενδεικτικά πως το αιολικό πάρκο στο Βέρμιο (το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια με 174 ανεμογεννήτριες και συνολική ισχύ 613MW) είχε κοστολογηθεί το 2012 με 750 εκατ. ευρώ. Εάν τώρα στα 600 εκατ. του ελλείμματος προσθέσουμε και εκείνα που καταβλήθηκαν από τους πολίτες για τις ΥΚΩ τα τελευταία χρόνια, τότε πόσα τέτοια πάρκα θα μπορούσαμε να είχαμε κατασκευάσει;
Εάν λοιπόν μπορούσε να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο, τότε τα ποσά που ζητάει το κράτος για τις ΥΚΩ θα πήγαιναν μια και καλή σε έναν σκοπό που αφενός θα ωφελούσε οριστικά τα νησιά, αφού δεν θα είχαν εξάρτηση από το κεντρικό δίκτυο - αυτό προβλέπει ο σχεδιασμός, αλλά και όλον τον ελληνικό λαό αφού οι χρεώσεις για τις ΥΚΩ δεν θα είχαν τον χαρακτήρα ‘’ουδέν μονιμότερον του προσωρινού’’. Άλλωστε, ένα τέτοιο αναπτυξιακό έργο θα μπορούσε πιθανότατα να χρηματοδοτηθεί και από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σίγουρα πάντως όταν μιλάμε για έργα εννοούμε δραστηριότητα στην αγορά και ενδεχομένως νέες θέσεις εργασίας – καταστάσεις προτιμότερες από το εντελώς αντιπαραγωγικό και απεχθές ‘’χρεώσεις επί χρεώσεων σε λογαριασμούς’’…
Φυσικά, και σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να είναι διαθέσιμος και ο… ‘’διακόπτης’’ για τη σύνδεση των νησιών με το κεντρικό δίκτυο της ΔΕΗ εφόσον - και στον βαθμό που - θα το καλούσε η ανάγκη.
Ως προς τα τεχνικά ζητήματα τώρα, χρήσιμο είναι να αναφέρω εδώ μια… λεπτομέρεια που ενδεχομένως να μην είναι ευρέως γνωστή. Έχοντας πριν από έξι χρόνια πρόσβαση στην τράπεζα ειδήσεων του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (λόγω του ότι εργαζόμουν τότε σε ειδησεογραφικό site), είχα την τύχη να διαβάσω ένα άρθρο στο οποίο αναλυόταν η δυνατότητα ή μάλλον η αδυναμία του δικτύου της ΔΕΗ να ‘’σηκώσει’’ το ρεύμα που θα μπορούσε να παραχθεί από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Επαναλαμβάνω πως το άρθρο αφορούσε στα δεδομένα που υπήρχαν το 2011, όμως η γενικότερη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών δεν αφήνει και μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας πως τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο ως προς τις υποδομές. Στο άρθρο λοιπόν αναφέρονταν ανά διοικητικό διαμέρισμα της επικράτειας τα αριθμητικά στοιχεία του φορτίου που μπορούσε να μεταφέρει το υπάρχον δίκτυο. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις θυμάμαι, υπήρχε ελάχιστη ή μηδενική δυνατότητα να ενισχυθεί η ηλεκτροδότηση από ρεύμα παραγόμενο από ΑΠΕ. Παρόλαυτά και για να επιστρέψουμε στην υπόθεση περί ενεργειακής ‘’αυτονόμησης’’ των νησιών, το δίκτυο ήδη υπάρχει – απλώς αντί να χρησιμοποιεί για τη λειτουργία του πετρέλαιο (αυτό συμβαίνει τώρα) ή να τροφοδοτείται μελλοντικά από το ρεύμα που παράγεται σε κάποια εργοστάσια στην ηπειρωτική χώρα θα μπορούσε να τροφοδοτείται από την ντόπια παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ ˙ κάτι, τηρουμένων των αναλογιών, αντίστοιχης λογικής με αυτό που συνέβη όταν έπαψε το μονοπώλιο του ΟΤΕ στις τηλεπικοινωνίες και ξεκίνησε η παράλληλη λειτουργία ιδιωτικών εταιρειών τηλεφωνίας.
Άλλα ερωτήματα σχετικά με την εκμετάλλευση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – εκτός από το κόστος των υποδομών τους - είναι το εάν μπορούν να είναι επαρκείς για τις ανάγκες μας και το εάν πράγματι ως ανθρωπότητα θέλουμε (ή μας αφήνουν) να στραφούμε προς αυτές. Οι απαντήσεις, συνοπτικά δοσμένες με νόημα από το κάτωθι απόσπασμα στην Wikipedia (λήμμα ‘’Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας):
«Υπολογίζεται ότι το τεχνικά εκμεταλλεύσιμο ενεργειακό δυναμικό από τις ήπιες μορφές ενέργειας είναι πολλαπλάσιο της παγκόσμιας συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Η υψηλή όμως μέχρι πρόσφατα τιμή των νέων ενεργειακών εφαρμογών, τα τεχνικά προβλήματα εφαρμογής καθώς και πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες που έχουν να κάνουν με τη διατήρηση του παρόντος στάτους κβο στον ενεργειακό τομέα εμπόδισαν την εκμετάλλευση έστω και μέρους αυτού του δυναμικού».
Τα συμπεράσματα δικά σας…

Κλείνοντας, θα ήθελα να πω λίγα λόγια περί ΔΕΗ. Η ΔΕΗ είναι μια επιχείρηση και ως τέτοια έχει (και πρέπει να έχει) ως πρώτο μέλημά της την αυτοσυντήρησή της. Το εάν το 2014 είχε 4,8 φορές παραπάνω υπαλλήλους απ’ ότι ο μέσος ευρωπαϊκός όρος στις σχετικές επιχειρήσεις, το εάν διαθέτει ορχήστρα ή και το εάν σε τέτοιους καιρούς το μισθολόγιό της συνεχίζει να βρίσκεται στα ύψη (έτσι λένε αυτοί που ξέρουν) φυσικά και μπορεί να είναι ένα ζήτημα, ιδίως όταν για παράδειγμα ο ιδιωτικός τομέας και οι συνταξιούχοι έχουν στοχοποιηθεί ως οι υποτίθεται έχοντες και κατέχοντες της ελληνικής κοινωνίας. Όμως αυτό είναι το δέντρο και όχι το δάσος. Φανταστείτε για παράδειγμα οίκο με πανάκριβες τσάντες να λέει στους πελάτες της ‘’μην αγοράσετε από εμάς, με μια οικονομική τσάντα των 10 ευρώ μπορείτε εξίσου να κάνετε τη δουλειά σας’’ – γίνεται; Φυσικά και όχι. Το δικό μας χρέος λοιπόν είναι να είμαστε συνειδητοποιημένοι και ενημερωμένοι. Κι όταν έρχεται η ώρα να ψηφίσουμε αφενός να μην απέχουμε και αφετέρου να έχουμε κάνει πριν και τον κόπο να διαβάσουμε και τα προγράμματα των κομμάτων (π.χ στον τομέα της Ενέργειας κ.α) ώστε να μπορούμε να επιλέγουμε υπεύθυνα, να προτείνουμε, να απαιτούμε αλλά και στην χειρότερη των περιπτώσεων να έχουμε το δικαίωμα να πούμε στους ‘’ανευθυνο-υπεύθυνους’’ πως είναι ανακόλουθοι και ψεύτες. Το να βρίζουμε την κάθε ΔΕΗ είναι εύκολο και αυτοαπενοχοποιητικό. Επίσης όμως, το να ψηφίζουμε με κριτήριο το αν μας αρέσει η φάτσα του/της αρχηγού, ή με την ψευδαίσθηση πως θα τιμωρήσουμε κάποιον επιλέγοντας τελικά τον συγκυριακά πιο επιτήδειο πλασιέ φούμαρου δεν μας τιμά ως λαό και δεν δείχνει τίποτα περισσότερο από το ότι είμαστε εθισμένοι στα πράσινα άλογα και ως εκεί…

Σχόλια